Wat gaan aan?

Afgelopen dinsdag morgen om een uur of 8 kregen we een telefoontje van één van onze buren: of we het al gehoord hadden dat er in Robertson betogingen waren en dat de toegangswegen middels brandende autobanden en stenen waren afgesloten. Na nog een aantal telefoontjes en via het nieuws op de radio begon het al gauw duidelijk te worden dat het hier ging om een wilde staking van "plaaswerkers", de mensen die bij boeren op het land werken, en die hogere lonen willen.

Nu zijn er regelmatig betogingen hier in Zuid Afrika, meestal in de stedelijke gebieden, en dan gaat het bijna altijd om onvrede over gemeentelijke diensten zoals behuizing, elektriciteit, sanitaire voorzieningen, zuiver water, enz. Maar in augustus braken er stakingen uit bij de mijnen, gewelddadige stakingen met een gewelddadig antwoord van de politie (34 stakers vonden de dood door politiekogels). Aanleiding van de staking was een te laag loon en slechte woon- en werkomstandigheden. Het incident haalde de wereldpers (waarschijnlijk mede omdat we hier hebben over platina- en goudmijnen), Moody's verlaagde de kredietbeoordeling van Zuid Afrika, en er verscheen een zeer negatief hoofdartikel over Zuid Afrika in The Economist. Het ANC kreeg als regerende partij weer eens veel kritiek uit binnen- en buitenland over zich heen vanwege het duidelijk niet nakomen van één van hun beloftes: een beter leven voor iedereen. Hoewel het ook gezegd moet worden dat sinds de ANC in 1994 aan de macht kwam het aantal mensen onder de armoede grens drastisch is afgenomen, is de kloof tussen arm en rijk sterk toegenomen. Het algemene gevoel heerst dat een kleine groep zwarte rijke elite het meest heeft geprofiteerd van de afschaffing van apartheid, en niets doet om het lot van de gewone man te verbeteren.

In september begonnen er stakingen en betogingen in De Doorns, zo'n 100 km van ons vandaan, een streek die bekend staat om zijn tafeldruiven. De autosnelweg N1 van Kaapstad naar Johannesburg loopt door die streek en was weken lang versperd door de betogers, die o.a. een hoger loon eisten. Maar de betogingen kregen een grimmiger karakter toen wijngaarden in brand werden gestoken, boeren werden bedreigd, en plaaswerkers werden geïntimideerd om mee te staken.

Over die lonen gesproken. het wettelijk minimumloon voor plaaswerkers is R 69 per dag, zo'n 7 Euro. Niet veel natuurlijk, en ik kan me voorstellen dat daar iets aan gedaan zou kunnen worden. Maar het is wel een wettelijk minimum loon, vastgesteld in overleg met werkgevers, vakbond, en uiteindelijk bekrachtigd door de (ANC) regering. De nieuwe eis van de stakers is dat dit minimum loon wordt opgetrokken tot R 150.

Afgelopen dinsdag waren er dus opeens betogingen in totaal 16 dorpen in de wijnstreek, waaronder Robertson, Ashton, Bonnievale, Montagu, Swellendam. Met name verkeersknooppunten werden bezet, waardoor we behoorlijk geïsoleerd raakten. Inkomende gasten wisten ons ternauwernood te bereiken, uitgaande gasten moesten maar zien hoe bij hun volgende bestemming te komen. En wij konden niet naar het dorp om boodschappen te doen.

Woensdag en donderdag hetzelfde probleem, maar er was inmiddels een bypass gemaakt waardoor Robertson bij mondjesmaat bereikbaar was (achter het vliegveld om).

We zijn uiteraard ook met ons personeel gaan praten,  wat zij hiervan vonden, waar zij staan in dit geheel. Zij distantieerden zich nadrukkelijk van het hele gebeuren, en vertelden ons wat we inmiddels al wisten: dit zijn niet "ons mense", waarmee ze kleurlingen bedoelden. Over het algemeen zijn het de kleurlingen die hier in de wijnlanden als plaaswerkers werken. 

En dan komt de aap uit de mouw: de betogers (zwart) worden per bus aangevoerd om de de zaak op stelten te zetten. De hele zaak blijkt politiek georkestreerd te zijn, een poging van de ANC om de oppositie in diskrediet te brengen. Want de ANC mag dan nog steeds verreweg de grootste aanhang hebben (60%), de oppositie (DA) met landelijk 17% aanhang (2009) heeft wel de meerderheid gehaald in onze (West-Kaap) provincie, regeert daar, en scoort duidelijk beter als de overige ANC - geregeerde provincies. Dit heeft alles te maken met het feit dat er een grotere concentratie blanken en kleurlingen in de West Kaap wonen. De ANC wil de West Kaap terug winnen, dat is al meerdere malen onomwonden uitgesproken. Ook de manier waarop ze dat willen bereiken: de provincie onregeerbaar maken. En daar zijn ze dus nu mee bezig:

De ANC is al lang niet meer de vrijheidsbeweging onder Nelson Mandela die het met iedereen goed voor had. Waar ze het beste met Zuid Afrika en zijn mensen zouden moeten nastreven, is er nu enkel en alleen nog het streven naar machtsbehoud en zelfverrijking. Niet helemaal on-vreemd in Afrika. En heeft gefaald op een aantal andere vlakken, om er maar eens een paar te noemen:

• Onderwijs: in het World Economic Forum's Global Competitiveness Report, komt Zuid Afrika op de 132e plaats (uit 144 landen) voor wat betreft wetenschap en rekenkunde. Dit met een budget wat procentueel ten opzichte van het bruto nationaal product een stuk hoger ligt als bijvoorbeeld in Nederland. Vorig jaar scoorden in het basisonderwijs 12-jarigen slechts 15% een voldoende voor taal, en voor rekenen slechts 12%. Wat een verlies aan talent en wat een hoop weggegooid geld.
• De kloof tussen arm en rijk: sinds de afschaffing van de apartheid heeft een kleine groep van zwarte elite ontwikkeld die onmetelijk rijk is. De kloof tussen arm en rijk is alleen maar groter geworden, Zuid Afrika is één van de meest ongelijke landen wat inkomen betreft ter wereld.

Waarschijnlijk haalt dit alles het Nederlandse nieuws niet, maar ons houdt het wel bezig!